Ογδόη μεσούντος Μαιμακτηριώνος

ΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΥΗΓ

Α’ ΔΕΚΑΣ	Β’ ΔΕΚΑΣ	Γ’ ΔΕΚΑΣ

καμμία

καταγραφή

για την

σημερινή ημέρα

Η δεκάτη ογδόη, ογδόη μεσούντος, οκτωκαιδεκάτη,
ογδόη επί δέκα, ογδόη επί δεκάτη.

………………………………………………………………………………………………..

πένθος οικτρόν·

η λείπης ψυχούλα μου-

προγόνοις σης δ αρετής μνημείον

σωφροσύνης θνητοίς έθεσα

πάσιν οράν φανερόν

κλέος και μνήμη

αθάνατος καρδούλα μου.

…………………………………………………………………………………………………..

Ο Πρόκλος σχολιάζοντας τον Ησίοδο μας πληροφορεί :
810 : η μέση ενάτη:
― «τα πατροπαράδοτα έθιμα των Αθηναίων αποδίδουν τη δεκάτη ένατη όπως και τη δεκάτη όγδοη ημέρα στους καθαρμούς και στις αποτροπές, όπως λέει ο Φιλόχορος και ο . . . , ερμηνευτές και οι δύο των πατροπαράδοτων εθίμων. Ίσως για τον λόγο αυτό και ο Ησίοδος λέει ότι αυτή η ημέρα είναι ιερή, και ιδιαιτέρως μετά το μεσημέρι· γιατί αυτό το μέρος είναι κατάλληλο για τους καθαρμούς, επειδή αυτό το μέρος είναι μειωτικό και ως εκ τούτου κατάλληλο για την αφαίρεση των μιασμάτων που μας βαραίνουν ».
ΠΡΟΚΛ. ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ ΗΣΙΟΔΟ, ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ 810

― εινάς δ΄η μέσση.
ΗΣΙΟΔΟΣ , ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ 805-808

Το σχόλιο του Πρόκλου πηγάζει από ένα απόσπασμα του Φιλοχόρου, Περί εορτών, Fr.Hist 328φ190, που αναφέρεται στη 18η και στη 19η, παρόλα αυτά στο αθηναϊκόν έτος των εορτών δεν υπάρχει κάτι που να δεικνύει ότι αυτές οι ημέρες είναι ειδικά αφιερωμένες στη λατρεία και στις καθάρσιες τελετές.
Το απόσπασμα αυτό ίσως αναφέρεται κυρίως στη 18η και στη 19η του Βοηδρομιώνος μηνός, την ημέρα της ιερής πομπής των Ελευσινίων Μυστηρίων όπου τελούνται αρκετές αποτροπαϊκές καθάρσιες τελετές.

Ο Ζευς των γενεών του οίκου

Λόγω της θέσης του ως επικεφαλής της θεϊκής οικογένειας των Ολύμπιων θεοτήτων, ο Ζευς είναι το αρχέτυπο του πατριαρχικού πατέρα. Στο μύθο, οι πολλές ερωτικές συμμαχίες του Διός με θνητές γυναίκες παρήγαγαν ήρωες, οι οποίοι δημιούργησαν αριστοκρατικές και ευγενείς γενεαλογίες. Έτσι λατρεύεται ως Ζευς Πατρώος (Πρόγονος) από τους Δωριείς, που λαμβάνουν τη γενεαλογία τους από τον γιο του, τον Ηρακλή, και γενικότερα ο Πατρώος Ζευς είναι ο θεός των οικογενειακών δεσμών.

Στην Αθήνα, ο Δίας Φράτριος και η Αθηνά Φρατρία προεδρεύουν της εγγραφής των εφήβων και αγοριών στις φρατρίες,τις ευγενείς αδελφότητες, που εξασφαλίζουν την ιδιότητά των παιδιών ως νόμιμων γόνων των πολιτών. Τα ιερά των μεμονωμένων φρατριών κατέχουν βωμούς αφιερωμένους στο ζεύγος των φρατρίων θεών. Αλλά οι πιο διαδεδομένες από όλες τις λατρείες είναι οι πολλές οικιακές λατρείες του Διός.

Ο Δίας Έρκειος (του περιβόλου) λαμβάνει τις θυσίες του οίκου στον υπαίθριο βωμό εντός του περιβόλου της οικίας. Ο Ζευς Έρκειος κατά τα πάτρια είναι ο εγγυητής της γενεαλογίας του πατέρα. Όταν αντιμετώπισε τους εχθρούς του με ισχυρισμούς ότι ήταν νόθος, ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Δημάρατος θυσίασε στον Δία Έρκειο και έφερε στη μητέρα του ένα μέρος από τα εντόσθια του ιερείου. Τοποθετώντας τα στο χέρι της, την παρακάλεσε, στο όνομα του Διός Ερκείου, να του πει την αλήθεια για την καταγωγή του, έτσι εκείνη συμμορφώθηκε.

Ο Ζευς Έρκειος μαρτυρείται ήδη από τον Όμηρο (Οδ. Χ.333–37), ο οποίος αναφέρει ότι ο Οδυσσέας και ο πατέρας του θυσιάζουν στον θεό Έρκειο έξω από την πατρογονική τους οικία.

Η σημασία του Διός για τους πατέρες μπορεί επίσης να εξηγήσει τα ασυνήθιστα αναθήματα που αποκαλύφθηκαν στο ιερό στην κορυφή του λόφου στις Μεσσαπέαι κοντά στη Σπάρτη. Το ιερό του Διός Μεσσαπέωςς περιείχε όπλα, πανοπλίες και άθλα αναθήματα, αλλά αυτά που ήταν πολύ περισσότερα ήταν τα χειροποίητα πήλινα αγαλματίδια ανδρών με τεράστιους, όρθιους φαλλούς. Ο τόπος και το ιερό του Διός Μεσσαπέως δέχεται προσκυνήματα και αναθήματα κυρίως από άνδρες, οι οποίοι ζητούν την βοήθεια του Διός για να γίνουν πατέρες.

Ο Δίας Κτήσιος (των Κατεχόντων) είναι μια ταπεινή θεότητα. Στην Αθήνα συνηθίζεται ο αρχηγός του οίκου να στεφανώνει έναν πίθο με δύο λαβές με μάλλινες τούφες γύρω από τις λαβές «αυτιά» του και «από τον δεξιό ώμο μέχρι το μέτωπό του» και αδειάζει στον πίθο ένα μείγμα με πηγαίο καθαρό νερό, ελαιόλαδο, διάφορα φρούτα και δημητριακά, που αναφέρονται ως αμβροσία. Ο γεμάτος πίθος ίσταται στην αποθήκη ως «σημάδι» του Διός και λειτουργεί ως γούρι για να αυξήσει τα οικιακά πλούτη.

Το τελετουργικό έχει πολλά σημεία επαφής με τα ταφικά έθιμα του Αγαθού δαίμονα και υποδηλώνει μια σχέση με τις εγχώριες λατρείες των προγόνων του οίκου. Ο Κτήσιος Ζευς κατέχει και δημόσιους βωμούς σε ορισμένες πόλεις, αλλά είναι κυρίως ένας οικείος, οικογενειακός θεός. Ο ρήτορας Ισαίος (8.16) λέει για έναν Αθηναίο που δεχόταν μόνο μέλη της οικογένειας στη θυσία ως παρόντες για αυτόν τον θεό. Ο Κτήσιος Ζευς είναι ο παλαιός προγονικός προστάτης θεός του οίκου, παριστάνεται και ως όφις (Ασχ. Ικετ 443).