Εβδόμη μεσούντος Ελαφηβολιώνος

Εβδόμη μεσούντος Ελαφηβολιώνος

Πάνδια (-346)
Μεταγενέστερη
επέκταση της εορτής
του Διός

Ο πραγματικά μεγάλος αριθμός συνελεύσεων της εκκλησίας για αυτόν το μήνα είναι εντυπωσιακός.
Ο μεγάλος αριθμός των συνελεύσεων μπορεί να εξηγηθεί κατα ένα μέρος στο ότι τα Ελαφηβόλια «έπεφταν» στην αρχή της Άνοιξης.

Τα Πάνδια, η εορτή του Διός

και η ποιμαντική μετακίνηση προς αναζήτηση δροσερών βοσκοτόπων

Τα Πάνδια περικλείουν μια πρώιμη ενοποίηση πολλών λατρείων του Διός. Αρκετοί ερευνητές δεικνύουν την εαρινή πανσέληνο του Ελαφηβολιώνος ως την ώρα των εορτασμών των Πανδίων.

Τώρα είναι η εποχή που, σύμφωνα με την ελληνική πεποίθηση και παράδοση, που η δρόσος (δροσιά) πέφτει πιο πυκνή · και η δροσιά, είναι ένα μέσο με το οποίο ο Πατέρας του Ουρανού, Δίας εμποτίζει τη μητέρα Γαία.

Μια προσφορά γίνεται στον Αρτεμισιώνα μήνα της Μιλήτου, την 14η ημέρα (Ελαφιβολιώνος 14η) ― Δί Νοσίω (δηλαδή Νότιε Ζευς Υέτιε) Επιγρ. Μιλ. ΙΙΙ³. 162.

Στην Αθήνα τα Πάνδια εκπροσωπούν την ένωση του Διός με τη Σεμέλη αυτή η ένωση επιφέρει την δρόσο στην τροφή των ζώων.

Από το Έαρ (νεαρή Άνοιξη) εισερχόμαστε στην Άνοιξη και οι πεδιάδες ζεσταίνονται κάνοντάς τες ακατάλληλες για την βοσκή των ζώων καθώς δεν υπάρχει η πολυπόθητη δρόσος που είναι απαραίτητη για τα κοπάδια και την τροφή τους.

Έτσι στην εποχή των Πανδίων σημαίνει η ώρα για την ποιμαντική μετακίνηση των ζώων σε ψηλότερους βοσκοτόπους, στα υψίπεδα όπου εκεί έχει λιώσει το χιόνι και υπάρχει άφθονη η δρόσος κάθε αυγή .

Το όνομα της Σεμέλης προκάλεσε αρκετή σύγχυση στους λατίνους συγγραφείς με το όνομα της σελήνης.

Στην Ακρόπολη, ο Δίας και η Αθηνά ανάγονται στους μυκηναϊκούς χρόνους. Οι εορτές του Διός – τα Πάνδια και τα Διπόλια – σηματοδοτούν τις εποχικές μεταβάσεις για τα δύο βασικά βιοποριστικά είδη των Αθηναίων, τη βοσκή και τη γεωργία, που είναι εμφανή στις αντίστοιχες αιτιολογίες.

Ο μύθος της εορτής των Πανδίων αντικατοπτρίζει μια εκτεταμένη δράση, την ποιμαντική πρακτική της μετακίνησης των ζώων από έναν βοσκότοπο σε έναν άλλο σε εποχιακό κύκλο, συνήθως σε πεδινά το χειμώνα και υψίπεδα το καλοκαίρι για την αναζήτηση της δρόσου.

Ο Δίας λατρεύεται κάτω από τον ανοιχτό ουρανό, αλλά η Αθηνά έχει ναό, στην Αθήνα όπως και παντού στην Ελλάδα· η κόρη του θεού του καιρού είναι η φωτιά από τον ουρανό που κάποτε φυλάσσονταν μέσα στο παλάτι ως ξύλινο ξόανο με φλόγα δίπλα της.

Οι εορτές της Αθηνάς – τα Πλυντήρια, τα Αρρηφόρια και τα Παναθήναια – εορτάζουν την αλλαγή του έτους και την παροχή φρέσκων πόρων για την ανακτορική οικονομία. Οι υπηρέτες της στη λατρεία, οι εργαστίνες υφάντριες και οι μυλωνούδες, μοιάζουν με τα πολλά σώματα γυναικών τεχνιτών στις πινακίδες της Γραμμικής Β’, η ίδια η θεά αποκτά τα ίδια χαρακτηριστικά.

Κάθε χρόνο, την άνοιξη και το φθινόπωρο, εκατοντάδες ζώα οδηγούνται από ομάδες βοσκών μαζί με τα σκυλιά και τα άλογά τους σε σταθερές διαδρομές μεταξύ δύο γεωγραφικών και κλιματικών περιοχών, απο τις πεδιάδες στα υψίπεδα και οροπέδια, από την αυγή μέχρι το σούρουπο.

Σε πολλές περιπτώσεις με τα ζώα ταξιδεύουν και οι οικογένειες των βοσκών. Μπορούν να διακριθούν δύο γενικοί τύποι μετακίνησης· η οριζόντια μετακίνηση, σε πεδιάδες ή οροπέδια, και η κατακόρυφη μετακίνηση, συνήθως σε ορεινές περιοχές.

Η ποιμαντική μετακίνηση των προγόνων διαμορφώνει τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων, ζώων και οικοσυστημάτων. Η ποιμαντική μετακίνηση περιλαμβάνει τις κοινές τελετουργίες του Διός και κοινωνικές πρακτικές, φροντίδα και εκτροφή ζώων, διαχείριση γης, δασών και υδάτινων πόρων και αντιμετώπιση φυσικών κινδύνων.

Οι κτηνοτρόφοι έχουν εις βάθος γνώση του περιβάλλοντος, και της οικολογικής ισορροπίας, καθώς αυτή είναι μια από τις πιο βιώσιμες, αποτελεσματικές μεθόδους κτηνοτροφίας. Διαθέτουν επίσης ειδικές δεξιότητες που σχετίζονται με όλα τα είδη χειροτεχνίας και παραγωγής τροφίμων.

Οι εορτές κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο σηματοδοτούν την αρχή και το τέλος της ποιμαντικής μετακίνησης, οι ποιμένες μοιράζονται φαγητό, τις τελετουργίες του Διός και τις ιστορίες παράδοσης και τεχνικής της μετακίνησης που τις εισάγουν τις νεότερες γενιές. Οι αρχιβοσκοί μεταβιβάζουν τη συγκεκριμένη τεχνογνωσία τους στις νεότερες γενιές μέσω καθημερινών δραστηριοτήτων, διασφαλίζοντας τη συνεχή βιωσιμότητα της πρακτικής για την κοινότητα.

Η παράταση των Διονυσίων εν άστει στην ύστερη αρχαιότητα και των Πανδίων που ακολουθούσαν (Φώτιος, Deubner) , ήταν το αντικείμενο αρκετών συζητήσεων από τον Dutoit και τον Mommsen το 1898.
Ο Ferguson (Hesp 1948. Σελ. 134-135) παρέθεσε δύο αρκετά σοβαρά στοιχεία στη συζήτηση, πρώτον, η πρώτη ημέρα της εορτής ήταν πιθανών η δεκάτη του Ελαφηβολιώνος, δεύτερον, οι συνελεύσεις της εκκλησίας που συνέπεσαν κατά την διάρκεια των Διονυσίων εν άστει (12η και 13η), επομένως οι συνελεύσεις της εκκλησίας δεν αποδεικνύουν το όριο της λήξης της εορτής.
Βάσει αυτών, θα πρέπει να επανεξετάσουμε τις μαρτυρίες του Αισχίνη, για τις συντελεύσεις των πρυτάνεων στις εκκλησίες που ακολουθούν την 18η και την 19η του Ελαφηβολιώνος, και γράφει «..ευθύς μετά τα Διονύσια».

ΑΙΣΧΙΝΗΣ 2.61 (-346)
― Παρανάγνωθι δη μοι και το Δημοσθένους ψήφισμα, εν ω κελεύει τους πρυτάνεις μετά τα Διονύσια εν άστει και την εν Διονύσου εκκλησίαν προγράψαι δύο εκκλησίας, την μεν τη ογδόη επί δέκα, την δε τη ενάτη.

ΑΙΣΧΙΝΗΣ 3.68
― ενταύθ΄έτερον νικά ψήφισμα Δημοσθένης…βουλεύεσθαι…ευθύς μετά τα Διονύσια τα εν άστει, τη ογδόη και ενάτη επί δέκα.
Υπό αυτή την αποδειξη πάνω στη μελέτη του Ελαφηβολιώνος, φαίνεται ότι τα Διονύσια εν άστει, την συγκεκριμένη περίοδο, (-346), περιελάμβαναν την 10η μέχρι την 16η του Ελαφηβολιώνος και τα Πάνδια πραγματοποιούνταν την 17η του μηνός.
Για πληροφορίες πάνω στην εορτή των Πανδίων δείτε την 15η του Ελαφηβολιώνος